I) KHÁI NIỆM VỀ CƠ CẤU KHÓA LẪN:
Là loại cơ cấu không cho máy thực hiện đồng thời hai hay nhiều chức năng nào đó cùng một lúc để bảo vệ máy hoạt động tốt. nó có chức năng khóa các chuyển động đồng thời.
II) CHỨC NĂNG CỦA CƠ CẤU KHÓA LẪN:
Nó có chức năng khóa các chuyển động đồng thời, không cho 2 hay nhiều trục chuyển động cùng lúc, bảo vệ máy móc tránh tình trạng chuyển động phức hợp.
III) CÁC CHI TIẾT TRONG CƠ CẤU KHÓA LẪN:
– Các khớp cài, các vấu, các bánh khóa…
VI) PHÂN LOẠI: Có 2 loại cơ bản
1) Cơ Cấu Khóa Lẫn Dạng Đĩa:
Trên hình bên là kết cấu đơn giản nhất của cơ cấu khóa lẫn. Nó gồm hai đĩa khuyết giống nhau gắn cứng với hai tay gạt.
Ở vị trí 1 cả hai đĩa đều có khả năng quay nhưng khi một đĩa đã bắt đầu quay thì lập tức đĩa kia bị khóa.
Ở vị trí 2 đĩa trái quay đĩa phải bị khóa. Như vậy ta thấy 2 tay gạt không thể tác động đồng thời được.
2) Cơ Cấu Dạng Vấu:
Hình 2a và 2b giới thiệu 2 kết cấu tương tự nhau về nguyên tắc làm việc: khi mấu mắc vào rãnh đĩa này thì nhả đĩa kia tự do và ngược lại.
Hình 2a khi vấu của đòn 2 mắc vào rãnh đĩa 3 thì đĩa 1 được tự do và ngược lại, do đó 2 tay gạt không thể tác động đồng thời.
3) Cơ Cấu Dạng Tay Gạt:
Với cơ cấu điều khiển tập trung có một tay gạt, nhiêm vụ khóa lẫn được giải quyết bằng kết cấu của cơ cấu điều khiển.
Hình 3 là ví dụ khi đầy tay gạt 3 vào , bánh răng ăn khớp với thanh răng điều khiển ngàm gạt dưới, khi kéo tay gạt 3, bánh răng ăn khớp với thanh răng 1 điều khiển ngàm gạt trên. Như vậy việc đóng mở đồng thời 2 cấp tốc độ hoặc lượng chạy dao khác nhau là không thể xảy ra được.
V) YÊU CẦU VỀ BẢO DƯỠNG:
– Các cơ cấu khóa lẫn đơn giản nhưng rất quan trọng. Nếu chúng hư hỏng trong quá trình làm việc sẽ xảy ra sự cố ngay lập tức.
– Cần xem xét cơ cấu này thường xuyên.
– Khi điều khiển thấy bất thường cần kiểm tra ngay.
– Những chi tiết bị nứt, mòn phải thay thế các chi tiết dự trữ.
VI) Hư Hỏng, Nguyên Nhân, Cách Khắc Phục
– Các bánh khóa bị mòn, nứt… Do quá trình đột ngột, công suất máy không ổn định. Kiểm tra, thay thế chi tiết mới.
– Bị khóa nhưng trục vẫn quay được. Do bánh khóa bị hư, hoặc then lỏng. Thay thế bánh khóa, sửa then.
– Chú ý: Đây là cơ cấu tuy đơn giản nhưng rất quan trọng trong hệ thống máy. Khi bị hư tốt nhất là nên thay mới để tránh hư hỏng cho máy dẫn đến tình trạng dừng hệ thống.
VII) AN TOÀN KHI SỬ DỤNG:
-Khi sử dụng máy thì nhất thiết là không động vào bất cứ cơ cấu hay bộ phận truyền động nào bên trong máy.
-Khi cần kiểm tra máy thì phải đảm bảo cơ cấu khóa lẫn đã dừng hẳn (máy được ngắt điện hoàn toàn) và phải treo bảng cảnh báo đang sửa chữa.
-Cần phải có dụng cụ che chắn cơ cấu khóa lẫn để cơ cấu làm việc được lâu hơn và an toàn cho người sử dụng.
——NGUYỄN MINH HIẾU——-
