Hộp tốc độ các máy cắt kim loại dùng để truyền công suất từ động cơ tới trục chính , truyền và biến đổi momen xoắn trong giới hạn cần thiết cũng như thay đổi số vòng quay của trục chính.
Hợp tốc độ có thể làm liền với cụm trục chính, trong một hộp hoặc làm rời. Đa số các máy cắt hạng trung và hạng nặng hiện nay được bố rí hộp tốc độ liền với cụm trục chính và máy tiện, cả khối đó được gọi là ụ trước. Bố trí như vây có khuyết điểm là rung động và nhiệt phát ra ở hộp tốc độ lan truyền sang trục chính nhưng có ưu điểm là kết cấu gọn làm một khối, điều khiển tập trung , giảm số lượng chi tiết hộp của máy, do đó giảm khối lượng của công việc cạo sửa khi lắp ráp
Ở nhưng máy nhỏ, cao tốc và chính xác phải hy sinh các ưu điểm kể trên để đạt độ ổn định chuyển động cao cho trục chính bằng cách bộ trí hộp tốc độ trong hộp riêng độc lập đối với cụm trục chính như các máy 1616 1A616 1730….
Trong các loại máy tiện này, hộp tốc độ đặt trong khoang dưới của thân máy, truyền chuyển động lên cụm trục chính bằng bộ truyền dây đai hình thang. Như vậy trụ trước của máy chỉ có trục chính và một số ít chi tiết nưa chứ không bao gồm cả hộp tốc độ. Chú ý, khi lập biên bảng sửa chưa và bảng trong kiểm tu, các bộ phận và chi tiết trong hộp tốc độ đều đã được xếp riêng trong các mục trước( như trục chính, trục truyền, bánh răng, ổ trục, khớp ly hợp, phanh….) Phần này chỉ nêu cách xử lý hư hỏng vỏ hộp tốc độ thường xảy ra trong quá trình làm việc
1. Động cơ điện quay, tay gạt được đặt vào số mà trục chính không quay
Nguyên Nhân và xử lý
Mòn các đĩa của khớp ly hợp đĩa ma sát ta phải xem cách sữa chữa khớp ly hợp ma sát
Then khớp ly hợp bị đứt ta phải thay then
Đứt chốt của khớp ly hợp an toàn ta phải thay chốt
Đứt then trục động cơ ta phải thay then
2. Sang số nặng
Nguyên nhân và xử lý
Trục then hoa bị sây sát ta phải tháo trục đánh bóng rồi lắp vào vị trí
Khe hở giưa lỗ bánh răng di trược và trục nhỏ quá ta phải mài trục để đạt khe hở bình thường
Trục bị cong ta phải nắn và thay trục
không có dầu bôi trơn ta phải bôi trơn trục
3. Hộp tốc độ nóng quá 50 độ c
Nguyên nhân và xử lý:
Không đủ dầu trong hộp ta đổ thêm dầu
Khe hở giữa cạnh bánh răng của một hoặc nhiều cặp bánh răng nhỏ quá hặc không có khe hở ta phải tháo hộp tốc độ. kiểm tra khe hở cạnh răng của các bộ truyền và nếu có thể, kiểm tra các banh răng về mức độ hở cạnh răng theo tiêu chuẩn. các bánh răng có sai số lớn cần phải thay
4. Đổi tay gạt sang vị trí sang số mà tốc độ trục chính không đổi
Nguyên nhân và xử lý
Then để lắp tay gat vào trục gạt số bị đứt ta phải thay then
Gãy ngàm gạt ta phải sửa chữa bằng hàn rồi gia công hoặc là thay mới
5. Vị trí tay gạt sang số không phù hợp với tốc độ thực của trục chính( mặc dù điện áp không đổi)
Nguyên nhân và xử lý
Rãnh then của tay gạt không đúng vị trí ta phải hàn lắp rảnh củ rồi gia công rảnh mới đúng vị trí
6. Không gạt được tay gạt sang số
Nguyên nhân và xử lý
Ngàm gạt vỡ kẹt vào rãnh then hoa ở trục bánh răng ta phải tháo hộp tốc độ ra sửa chữa
7. Cài tay gạt vào số đúng vị trí mà các trục của hộp tốc độ không quay được
Nguyên nhân và xu lý
Vào số đồng thời hai hoặc nhiều tốc độ ta phải điều chỉnh cơ cấu khóa lẫn nhau, loại trừ khả năng 2 hoặc nhiều tốc độ có thể cùng vào số một lúc
8 Hộp tốc độ tự phát ngắt chuyển động
Nguyên nhân và xử lý
Các bánh răng không vào khớp hoàn toàn nên khi máy đang chạy, có một hoặc vài cặp bánh răng tự phát ra khớp ta xử lý bằng cách kéo dài hoặc rút ngắn tay đòn hoặc ngàm gạt vào khớp
Các trục không song song với nhau lên khi phát sinh lực chiều trục tác dụng lên bánh răng ( dù là bánh răng thang) làm cho các bánh răng dịch chuyển ta phải xử lý là doa lại lỗ lắp trục
Tay gạt sang số quá nặng, lò xo cơ cấu hàm yếu quá, máy chạy rung làm cho trọng lượng bản thân tay gạt cũng độ điều khiển tay gạt tới vị trí ngắt ta xử lý thế này giảm trọng lượng tay gạt, điều chỉnh hoặc thay lò xo của cơ cấu hãm. Chống rung bằng cách cho máy chạy ở khoảng tốc độ ít rung cho máy, tăng cứng vững cho hệ thống máy- dao- chi tiết – đồ gá, nếu cần xử lý lại móng máy.
9. Khi điều khiển đảo chiều, máy tự phát đừng lại
Nguyên nhân và xử lý
Hỏng cơ cấu đảo chiều hoặc cơ cấu đảo chiều không vào khớp ta xử lý điều chỉnh cơ cấu đảo chiều. Nếu cần, thay các chi tiết hỏng của cơ cấu đảo chiều
——Nguyễn Đăng Quang——-
