1/ Mối ghép then hoa
Thường dùng để lắp các chi tiết máy truyền mô men xoắn, đảm bảo mối ghép được đồng tâm hơn và dễ di trượt các chi tiết khác trên trục.
1.1/ Phân loại mối ghép then hoa
Theo điều kiện làm việc
- Ghép cố định: Trong đó moayơ được cố định trên trục.
- Ghép di động: Moayơ có thể trượt dọc trục.
Theo dạng răng
- Then hoa răng chữ nhật: Loại này dùng khá phổ biến trong ngành cơ khí chế tạo máy.
- Then hoa răng tam giác: Dùng truyền mômen không lớn, thường áp dụng cho mối ghép cố định.
- Then hoa răng thân khai: Loại này truyền mômen xoắn lớn, giảm được ứng suất tập ở chân then do có biến dạng thân khai.
Theo cách định tâm khi ghép
- Định tâm theo đường kính ngoài: Dùng khi moayơ không nhiệt luyện và đảm bảo độ đồng tâm cao.
- Định tâm theo đường kính trong: Dùng mối ghép cần có độ đồng tâm cao.
- Định tâm theo cạnh bên: Không đảm bảo độ đồng tâm nhưng lực phân bố đều trên răng, nên dùng trong trường hợp truyền mômen xoắn lớn.
1.2/ Những hư hỏng và cách sửa chữa mối ghép then hoa
Những hư hỏng của mối ghép then hoa thường gặp là:
- Mòn then trong trục và rãnh then trong lỗ.
- Dập, vỡ, sứt mẻ then hoa.
- Sây sát hoặc tróc bề mặt làm việc của then hoa do tác dụng của tải trọng động
Các biện pháp sữa chữa các loại hư hỏng của mối ghép then hoa
- Nếu then hoa và rãnh then mòn ít mà mối ghép định tâm theo đường kính trong của trục thì cách sữa chữa tốt nhất là sửa lỗ then hoa tới kích thước sửa chữa và tăng kích thước then hoa trên trục bằng cách sấn từng then một theo chiều dọc then.
- Nếu mối ghép then hoa và rãnh then mòn ít mà mối ghép định tâm theo đường kính ngoài của trục thì sửa chữa như sau : Sửa chữa then hoa tới kích thước sửa chữa. Và nâng đường kính đường kính ngoài để các rãnh then hẹp lại phù hợp với kích thước sữa chữa của chiều rộng then hoa trên trục.
- Nếu mối ghép then hoa và rãnh then hoa mòn nhiều nhưng chưa quá 20-25 % chiều rộng then thi gia công lỗ then hoa đến kích thước sửa chữa, hàn đắp trục then hoa rồi gia công theo kích thước lỗ then hoa.
- Nếu then hoa và rãnh then hoa mòn nhiều quá 20-25 % chiều rộng then thì ta hàn đắp toàn bộ rãnh then rồi gia công rãnh then mới.
Lưu ý: Những chi tiết phức tạp gia công khó khăn và đắt tiền, nếu còn khả năng làm việc, chỉ có một phần then hoa bị hỏng mà việc hàn đắp ảnh hưởng đến độ chính xác của chi tiết vì vậy ta phải thay phần trục có then hoa.
2/ Mối thép then
Then được dùng để lắp các chi tiết máy truyền mô men xoắn như: bánh răng, bánh đai, đĩa xích… với trục. Nó được dùng rông rãi vì cấu tạo đơn giản, chắc chắn, dễ tháo lắp, giá thành hạ…
2.1/ Phân loại mối thép then
- Then lắp lỏng: Then bằng, then bán nguyệt, then dẫn hướng.
- Then ghép căng: then vát, then tiếp tuyến,…
2.2/ Các dạng hỏng thường gặp của mối ghép
Mối ghép then bằng truyền mô men xoắn chủ yêú nhờ 2 mặt bên của then, trong quá trình làm viêc mối ghép then bằng thường phải chịu tải trọng đôt ngôt (khi bắt đầu truyền chuyển đông). Do đó, mối ghép thường có dạng hỏng như:
- Rãnh then trên mayơ và trên trục bị nong rông, biểu hiên làm mối ghép then làm viêc có đô rơ.
- Khi chịu tải trọng đôt ngôt hoặc khi bị quá tải mối ghép then có thể bị cắt đứt (biết con then). Hậu quả là mối ghép không truyền được chuyển đông.
2.3/ Các biện pháp sữa chữa các loại hư hỏng trên
Rãnh then trên may ơ hoặc trên trục bị nong rông
Sửa lại rãnh then trên trục tới kích thươc sữa chữa sau đó làm lại con then mới.
Chú ý: khi làm lại con then mới cần chọn đúng vật liêuụ tương thích để có thể đảm bảo được các yêu cầu của mối ghép.
Trong tường hợp rãnh then trên trục hoặc trên mayơ bị nong quá rông thì chúng ta có thể gia công lại rãnh then mới, khi gia công cần chú ý quay trục (may ơ) đi môt góc 900, 1350 hoặc 1800 và gia công rãnh then mới tại vị trí đó.
Trường hợp con then bị cắt đứt
Trong trường hợp này chúng ta xử lý rất đơn giản theo cách sau: lấy phần then bị cắt đứt trên trục và may ơ ra sau đó gia công lại con then mới. Chú ý: Khi làm lại con then mới cần chọn đúng vật liệu tương thích để có thể đảm bảo được đúng yêu cầu của mối ghép.
