AN TOÀN VÀ VỆ SINH CÔNG NGHIỆP TRONG PHÂN XƯỞNG MẠ
I. NHỮNG HÓA CHẤT ĐỘC HẠI TRONG PHÂN XƯỞNG MẠ VÀ CÁCH XỬ LÝ
Công nghệ mạ dùng một lượng lớn các loại hóa chất khác nhau, trong đó có nhiều loại chất độc hoặc rất độc với sức khỏe con người. Đó là các chất axit, kiềm, dung môi hữu cơ, các kim loại nặng và muối của chúng, các chất xianua… Độc nhất đối với sức khỏe con người là thủy ngân, chì, các hợp chất xianua, các dung môi, hữu cơ … Nồng độ giới hạn cho phép các chất độc hại được quy định chặt chẽ trong các tiêu chuẩn nhà nước.
Mọi hóa chất sử dụng trong phân xưởng mạ phái được sắp xếp có trật tự, riêng biệt, mọi hóa chất phải có nhãn, bao bì đảm bảo chắc chắn.
1. Các chất axlt HCI, H2S04) HN03
Axit H2SOJ đậm đặc rất nguy hiểm, ăn mòn rất mạnh, làm cháy da, thịt, gây những vết thương khó chữa. Nếu axit rơi vào da dùng vài khô lau, rửa thật kỹ, trung hòa bằng dung dịch xà phòng, Na2CO3 hoặc NaHCO3
Axit HNO3 đặc, bốc khói mạnh, độc hại đường hô hấp, tính chất độc hại cũng giống như H2S04, ăn da rất mạnh. Khi tẩy trong HNO3 sinh ra khí N02 rất độc, khí N02 kích thích đường hô hấp, gãy viêm phế quản, viêm phổi, tê liệt thần kinh, hôn mê. Vì vậy, khi bị nhiễm độc, phái đưa ra khói nơi làm việc, hít thở không khí trong lành, lúc cần thiết phải thở ôxi.
2. Các chất rắn NaOH, KOH, Ca(OH)2
– Các chất NaOH, KOH, là những chất kết tinh, hút ẩm mạnh, tan trong nước, phát nhiệt mạnh. Dung dịch NaOH phá hủy giấy, gỗ, vải, phá hủy da, gây bỏng nguy hiểm.
– Nếu NaOH rơi vào da thì phải rửa bằng nước, sau đó rửa bằng axit axetic loãng 1 % hoặc H3BO3 2%. Nếu uống nhầm NaOH phải rửa dạ dầy, cho uống thuốc nôn, uống axit axetic loãng để trung hòa.
3. Các chất xianua
– NaCN, KCN hay khí HCN là những chất cực kỳ độc hại. Liều tử vong đối với xianua là 0,2 – 0,3 g, đối với HCN là 0, 1 mg. Khi bị ngộ độc xianua phải đưa ngay ra nơi thoáng gió, rửa dạ dầy bằng dung dịch thuốc tím 1 g/1 KMn04, đưa ngay đến bệnh viện.
4. Các dung môi hữu cơ
– Các dung môi hữu cơ như toluen, benzen nồng độ vựợt quá giới hạn cho phép, gây ra các bệnh kinh niên, rối loạn hệ thống tuần hoàn và hệ thống thần kinh, gây tổn thương cho thận.
5. Đồng và hợp kim đồng
– Đồng và hợp kim đồng khi nhiễm vào cơ thể gây viêm, sưng, nôn mửa, dây thần kinh giật, mạch yếu … xử lý bằng cách nôn, uống lòng trắng trứng.
6. Kẽm và các hợp chất kẽm
– Kẽm và các hợp chất kẽm gây vị chát, buồn nôn, bỏng, rát dạ dầy, mạch không đều …Xử lý bằng cách gây nôn, cho uống dung dịch sôđa loãng 5% hoặc sữa.
II. YÊU CẦU KHI THIẾT KÊ PHÂN XƯỞNG MẠ
– Phân xưởng mạ có nhiều hóa chất độc hại, để bảo đảm sức khỏe, cần cải thiện điều kiện làm việc, khống chế nồng độ không khí các loại hóa chất trong phạm vi quy định.
– Xây dựng bố trí mặt bằng phân xưởng: Ngoài việc nghiên cứu quy trình cống nghệ thuận lợi nhất, còn phải nghiên cứu đến tính chất độc hại của các bể mạ, các bể tẩy axit, các bể xianua…Cho nên phân xưởng mạ thường chia làm nhiều gian khác nhau: gian tẩy axit, gian mạ niken, gian mạ hợp kim, gian mạ crôm, gian mài đánh bóng, gian ôxi hóa…
– Máy mài đánh bóng phải có chụp hút nối với hệ thống quạt hút, để hút được các hạt bụi kim loại. Cần có cửa thuận lợi, để định kỳ làm sạch bụi trong đường ống. Các bể mạ độc hại, các bể tẩy có hơi axit, xianua… phải có hệ thống hút độc tốt, bảo đảm kỹ thuật. Hệ thống hút độc axit và xianua không được chung với nhau, để tránh gây ra khí HCN rất độc.
– Nhà cửa phân xưởng phải bảo đảm thoáng mát, có nhiều cửa sổ, sạch sẽ, cao ráo. Tốt nhất xây bằng gạch chịu axit, nền nghiêng về bốn phía, đê’ thoát nước tốt, tường nhà cũng cần ốp bằng gạch chịu axit, cao từ 2,8 — 3,2 m kể từ mặt sàn.
– Mương thoát nước đào thành hai hệ: một hệ dẫn axit, một hệ dẫn xianua. Nếu có điều kiện toàn bộ trần nhà cần sơn lớp chịu axit.
III. AN TOÀN LÀM VIỆC
– Trước khi làm việc 10-15 phút, phải cho quạt hút làm việc, để hút hơi độc. Kiểm tra các hệ thống máy móc, dây dẫn điện… để bảo đảm an toàn về điện. Các thiết bị điện cần phải được tiếp đất tốt;
– Khi làm việc phải có đầy đủ trang bị bảo hộ: quẩn áo lao động, khẩu trang, gang tay cao su, ủng cao su… Khi pha chế các dung dịch axit, kiềm, xianua phải đeo kính bảo hộ hay mặt nạ phòng độc;
– Khi pha chế axit phải tiến hành ờ chỗ có quạt hút hoặc chỗ thoáng gió. rót từ từ axit vào nước, không được làm ngược lại vì sẽ gâv tai nạn. Khi pha chế xianua, phải làm ở chỗ có quạt hút;
– Không được ăn uống, hút thuốc nơi làm việc;
– Thùng đựng xianua phải có nắp đậy kín, bê chứa xianua phải có quạt hút độc;
– Khi làm việc với xianua không được để rơi vãi xianua ra ngoài, không được nhúng tay vào xianua, không đưực đổ axit ra đường thoát xianua, để tránh sinh ra khí độc. Sau khi làm việc với xianua, phải thay quần áo làm việc, rửa tay bằng xà phòng sạch, tốt nhất rửa trong dung dịch FeSO4 để khứ độc;
– Đối với những chất dễ cháy như xăng, dầu mỡ… phải tránh lửa, không vứt tàn thuốc, diêm còn than hồng vào những chất trên;
– Vật mạ rơi xuống đáy bể dùng nam châm để vớt ra. vật bằng đồng, đồng kẽm dùng vợt sắt cán dài để mò vớt, không được dùng tay mò vớt;
– Các cầu cực ở bể mạ và các máng hút phải thường xuyên làm vệ sinh, để đảm bảo sạch sẽ bể mạ và hút độc tốt.
