Giống như truyền đai, truyền xích thuộc về truyền động bằng phương tiện kéo. Chúng truyền chuyển động quay tròn giữa hai hay nhiều trục máy. Xích thường được làm bằng thép nhiệt luyện, do đó bền hơn nhưng cũng nặng hơn dây đai.
Đặc tính và phạm vi ứng dụng
Dây xích chủ yếu sử dụng cho bộ truyền động với tỷ số truyền chính xác, với khoảng cách trục lớn hơn và lực kéo lớn. Chúng được đảm bảo ngay cả trong điều kiện bất lợi về môi trường chung quanh và do đó được sử dụng thí dụ như trong máy biến dạng (Hình 1), kỹ thuật băng tải, xe hai bánh, dụng cụ nâng cũng như máy chế biến gỗ và máy xây dựng.
Ưu điểm
- Truyền tải không độ trượt
- Tỷ lệ truyền không thay đổi
- Có thể truyền các lực lớn
- Hầu như không nhạy cảm với độ ẩm, chất bẩn và nhiệt độ cao
Nhược điểm
- Vận tốc xích giới hạn
- Tiếng ổn lớn lúc chạy
- Cẩn thiết có bôi trơn
- Có xu hướng rung động khi va chạm
Các loại kết cấu dây xích
Các dây xích được chia thành xích chuỗi (chuỗi mắt xích) và xích bản lề (Hình 2). xích chuỗi chỉ được sử dụng như là xích tải. Xích bản lề thường được lắp vào bộ truyền động xích.Ta phân biệt xích con lăn, xích chốt và xích ống.
Xích con lăn (Hình 3). Qua con lăn được tôi cứng và mài bóng, lăn trên bề mặt hông của đĩa xích ta có được ma sát ít và do đó sự mài mòn thấp. Lớp phim bôi trơn giữa các bánh xe xích, con lăn và ổng cũng làm bớt tiếng ổn phát ra.
Thí dụ ứng dụng về xích con lăn:
- Dây xích điều khiển trong các động cơ ô tô
- Dây xích truyền động cho xe máy
- Dây xích vận chuyển trong các hệ thống băng tải
Khi cần lực rất lớn để truyền, chẳng hạn nhưtrong nhà máy chế biến thép (Hình 1), dây xích nhiều con lăn được sử dụng (Hình 4) như là các dây xích hai, ba hoặc bốn con lăn.
Xích chốt (Hình 1, trang 413). Chúng là những loại đơn giản nhất của các xích bản lề vì chỉ bao gồm các mắt xích và chốt. Xích ống gồm có xích chốt mặt phẳng và xích lá. Xích chốt mặt phẳng được sử dụng cho công suất thấp và tốc độ xích đến 0,5 m/s.
Xích lá là xích tải thuần túy và được dẫn không qua bánh xích mà qua ròng rọc. Chúng có ứng dụng làm xích nâng trong xe nâng và làm xích căng cũng như xích đối trọng.
Xích răng như là một dạng đặc biệt của xích ống chạy êm và thích hợp cho tốc độ lên đến 30 m/s. Chúng được sử dụng như là xích điều khiển, thí dụ như trong động cơ nổ.
Xích ống.Trong xích này, các má bên trong được ghép chặt vào ống (Hình 1). Các ống này lấp hở với chốt, chốt được tán chặt với các má bên ngoài. Xích ống có lợi thế hơn so với xích chốt vì áp suất bề mặt giữa chốt và ống nhỏ nên ít bị mài mòn. Thí dụ như chúng được làm thành xích băng tải với các bước chia xích nhỏ.
