Đai làmộtchitiếttruyềncôngsuấtmềmdẻotỳchặttrêncácconlănhay bánhđai. Hình7-2thể hiệncácthông sốcơbản.Thôngthườngbộtruyềnđaiđượcsửdụngđểgiảmtốc,bánhđainhỏ đượclắplêntrụctốcđộcao,nhưtrụccủađộngcơđiện.Bánhđailớnhơnđượclắplênbộ phận bị dẫn.Đaiđượcthiếtkếđểchuyểnđộngquanh haibánhđai màkhôngxảyratrượt.
Dâyđaiđượclắp bằngcách đặt vòngquanhhaibánh đaikhikhoảngcáchtrục đượcthu hẹplại.Sauđódịchhaibánhđairaxanhau,tạoramộtlựccăngbanđầulớnhơntrêndâyđai. Khitruyềncôngsuất,masátlàmchodâyđaibámchặtvàocácbánhđai,làmtănglựckéotrên mộtnhánh đai,gọilà“nhánhcăng”. Lựckéotrêndâyđai gâyralựcvòngtrênbánhđaibịdẫn,và dođótạo ramộtmômenxoắntrêntrụcbịdẫn.Nhánhđốidiệncủadâyđaicũngchịu lựccăng nhưngnhỏhơn.Nênnhánh nàygọilà“nhánhchùng”.
Cónhiềuloạidâyđai:đaidẹt,đairăng,đaithangtiêuchuẩn,đaihìnhlục giác(đaithang kép),vàcácloạikhác.Xemtronghình7-3.Cáctàiliệu thamkhảo2-5và8-15cungcấpthêm nhiềuví dụvàthôngsốkỹthuật củađai.
Đaidẹtlàloạiđơngiảnnhất,thườngđượclàm từdahoặcvảicaosu.Bềmặtbánhđai cũngphẳngvànhẵn,vìvậy lựctruyềncũngbịhạnchếdomasátnhỏgiữadâyđaivàbánhđai. Mộtsốnhàthiếtkếthườngưutiênsửdụngđaidẹtđốivớinhữngthiếtbị chínhxácbởivìdây đaisẽtrượtnếumômen xoắntăngđếnmứcđủlớnđểlàm hỏngmáy(đềphòng quátải).
Hình7-3 Mộtsốloạiđai
Hình7-4 Tiếtdiệnđaithang vàrãnhtrênbánhđai
Đairăng,còngọilàđaiđịnhthời
[hình7-3(c)],bánhđaicórăngănkhớpvớicácrăng
củadâyđai. Đâylà loạiđai truyềnđộngnhờănkhớp,nóchỉ bịgiớihạnbởiđộbềnkéocủadây đai vàđộbềncắtcủarăngđai.
Mộtsốloạiđaicó răngnhưhình 7-3(b),đượcsửdụngchocácbánhđaithangtiêuchuẩn. Răngđaigiúpchođaicóđộđànhồitốthơnvàhiệusuấtcaohơnsovớicácđaitiêuchuẩn. Chúngcóthểlàmviệc trêncácbánhđai cóđườngkínhtươngđốinhỏ.
Mộtloạiđaiđượcsửdụngphổbiến,đặcbiệttrongcácbộtruyềnđộngcôngnghiệp hayphươngtiện giaothôngđólàđaithang,hình7-3(a)và7-4.Tiếtdiệnhìnhthanglàmchodây đaichènchặtvàorãnh trênbánh đai,tăngmasátvàchophéptruyềnmômenxoắn lớnmàkhông xảyra trượt.Hầuhếtcácđai loạinàycócác sợiđộbềncaođượcbốtríởđườngtrunghòacủa tiếtdiệnđaiđểtăngđộbềnkéocủađai.Cácsợinàylàmtừsợitựnhiên,sợitổnghợp,hoặc thép,đượcnhúngvàotrongmộthỗnhợpcaosubềntạođộđànhồicầnthiếtchophépdâyđai ômquanhbánhđai.Thôngthườngcóthêmlớpvỏbằngvảisợiđểdâyđai cótuổithọcaohơn.
Việcchọnlựacácbộtruyềnđaithangsẽđượctrình bàytrong mụctiếptheo.